AKTUALNOŚCI

W Domu Muzealnym sukcesywnie udostępniane są „Opatowiana” będące własnością muzeum lub oddane w depozyt. Aktualnie dostępne są eksponaty w kilku szafach i gablotach podzielone tematycznie. Na wystawie pokazano oryginalne opracowania książkowe wydane w okresie międzywojennym i wcześniejsze:

1. Kotarski Stefan „Opatów – jego dzieje i zabytki”. Wydanie nakładem Oddziału Opatowskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Opatów 1932. Książkę odbito w drukarni Franciszka Patrasia w Opatowie. Jest to pierwsza próba pokazania miasta godnego zwiedzenia i pochylenia się nad jego wspaniałymi dziejami. Niektórzy stawiają ją jako wzór pierwszego przewodnika po Opatowie. Dodatkowo na wystawie umieszczono fotografię profesora Kotarskiego wraz z członkami PTK Opatów na tle budynku będącego siedzibą stowarzyszenia.
2. Kotarski Stefan „Opatów w latach 1861 – 1864”. Wydanie nakładem Oddziału Opatowskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Opatów 1935. Książkę odbito w drukarni Franciszka Patrasia w Opatowie. Jest to praca doktorska profesora Gimnazjum Bartosza Głowackiego, pana Stefana Kotarskiego. Autor przedstawił dzieje miasta w czasach Powstania Styczniowego, dotarł do wielu tekstów źródłowych i uczestników walk powstańczych.
3. Samsonowicz Jan „Objaśnienia arkusza Opatów”. Wydanie Państwowego Instytutu Geologicznego, Warszawa 1934. Książka jest objaśnieniem ogólnej mapy geologicznej Polski w skali 1:100000 (arkusz Opatów).
4. Dzierżawski Augustyn „Okalina i Czerników”. Wydanie Państwowego Instytutu Nauk Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach, Warszawa 1929. Jest to opis porównawczy dwu wsi powiatu opatowskiego, jednej z gruntami w szachownicy i drugiej scalonej. Książka zawiera szereg danych porównawczych, nazwiska właścicieli gruntów, ceny produktów rolnych, zajęcia na wsi, plany zabudowy. Być może warto porównać obydwie miejscowości po upływie 100 lat od powstania pracy.
5. Mędalanka Anna „Przysięga Jurdaków”. Wydano w drukarni Franciszka Patrasia, Opatów 1936. Sztuka ludowa w 5-ciu aktach. Rzecz dzieje się we wsi pod lasem, w chacie Tekli Szczepanowej zamożnej gospodyni. Sztuka była nadawana przez Polskie Radio w 1946 roku z Katowic, jak również grana w teatrze w Warszawie zaraz po wyzwoleniu, lokalnie w Ostrowcu, Staszowie, Łagowie, Klimontowie i kilka razy w Opatowie. Język w którym sztuka jest napisana pochodzi ze wsi Wąworków, wszystkie zdania, wyrażenia i przysłowia są autentyczne.
6. Kryska Sławomir „Śmierć na drodze”. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1968. Jest to jedna z książeczek popularnej serii „tygrysy”. Książka opowiada o odbiciu więzienia w Opatowie i działalności oddziału „Jędrusiów”.
7. Sprawozdanie Gimnazjum im. Bartosza Głowackiego w Opatowie, rok szkolny 1921/1922. Druk: J. Mickiewicz w Opatowie. Niewielka książeczka opisująca początki Gimnazjum w Opatowie, pokazująca stan kadry pedagogicznej, informująca o udziale młodzieży w wojnie z bolszewikami.
8. CEGIEŁKA przeznaczona na fundusz budowy gmachu gimnazjalnego im. Bartosza Głowackiego. Wydano z inicjatywy Włościańskiego Związku Oświatowego ziemi Opatowskiej dla wszystkiej dziatwy szukającej światła. Drukarnia J. Ciesielskiego i spółki w Opatowie. Pamiątkowa książeczka będąca kartą z martyrologii bohaterów opatowskich.
9. Zbiór książek niezwiązanych treścią z Opatowem, ale posiadających pieczęcie bibliotek, stowarzyszeń i instytucji działających w Opatowie: Zarząd Biblioteki Policyjnej, Biblioteka Uczniowska przy Gimnazjum B. Głowackiego, Księgarnia i Czytelnia Zofii Hennel w Opatowie.
10. Pamiętnik Religijno – Moralny, czasopismo ku zbudowaniu i pożytkowi tak duchowych jako i świeckich osób. Wydano w drukarni Glücksberga, księgarza szkół publicznych w Królestwie Polskim. Warszawa 1842. Książka zawiera opis miasta Opatowa pod względem historycznym i religijnym z pierwszej połowy XIX wieku. Autor nadmienia, że w czasie świetności miasta w klasztorze bernardynów mieszkało 60 zakonników, dziś jest ich siedmiu.
11. Szajnocha Karol „Dwa lata dziejów naszych 1646 – 1648. Wydanie Gazety Polskiej w Warszawie 1900. W książce znajduje się m.in. Mowa posła królewskiego Andrzeja z Raciborska Morstyna na sejmik opatowski i instrukcja tegoż sejmiku posłom na sejm.

Ważne miejsce w zbiorach zajmują pamiątki działalności na terenie miasta Opatowa Związków i Kas Oszczędnościowych. Założycielem pierwszych tego typu instytucji w Opatowie był Seweryn Horodyski – notariusz. Miało to miejsce w pierwszych latach niepodległości. Na prezentowanym na wystawie zdjęciu widać budynek Starostwa Powiatowego ok. 1935 roku. Nad wejściem znajduje się szyld Komunalnej Kasy Oszczędnościowej Powiatu Opatowskiego. Zachowały się dwie imienne książeczki oszczędnościowe: Połanieckiej Marii i Stanisława Zapalskiego. Na awersie jednej z nich znajduje się następująca informacja: „K. K. O. pow. Opatowskiego w Opatowie Kieleckim nie jest kasą pożyczkową, lecz instytucją , jak to sama nazwa pokazuje, przeznaczoną do gromadzenia oszczędności. Zależnie od dopływu tych oszczędności mogą – lecz nie muszą – być udzielane pożyczki”. Kasa stosowała też tzw. wkłady urodzinowe z wkładką zawiązkową dla nowo narodzonych dzieci z terenu powiatu opatowskiego. Jednak najcenniejszą materialną pamiątką jest oryginalna skarbonka opatrzona napisem: „Opatowskie Towarzystwo Pożyczkowo – Oszczędnościowe”. Dodatkowo w zbiorach znajduje się książeczka członkowska, oszczędnościowa Spółdzielczego Towarzystwa Pożyczkowo – Oszczędnościowego w Opatowie zarejestrowana na nazwisko Gromek Aleksander z roku 1927.

Niezwykle cennymi pamiątkami są przedmioty związane z osobą Adama Czerbaka (1874 – 1932), lekarza, publicysty, doktora mediumisty, spirytysty, wydawcy, muzyka, malarza, grafika i poety. Przebywał on w Opatowie w latach 1915 – 1916. Jest autorem wyjątkowego Hymnu Opatowskiej Straży Pożarnej (data: 10 kwietnia 1916), tutaj reżyserował i występował w sztukach teatralnych, namalował dwa obrazki Opatowa wydrukowane w latach 20-tych przez Salon Malarzy Polskich w Krakowie. Będąc w Opatowie napisał kilkadziesiąt wierszy które wydano w zbiorze „Księga Ducha”, drukowane w Poznaniu w 1927 roku. Uwagę wielu zwiedzających przykuwa stosunkowo niezbyt stary „Dowód tożsamości konia” z 1949 roku. Chodziło o klacz urodzoną w 1943 roku, gniadą, jako znak szczególny wskazano muszkę, miejscem postoju konia był Czerników Opatowski. Dodatkowo na wystawie umieszczono tabliczkę z 1934 roku (nr 194) stosowaną dla oznaczenia taboru konnego. Wśród drobnych przedmiotów warto wyróżnić psi żeton z 1899 roku z rosyjską nazwą miasta oraz stempel „Fabryka lachmusu w Opatowie” wzbogaconą nożycami.  Niezwykle rzadką pamiątką jest opakowanie (torebka) papierowa opatowskiego sklepu Leokadii Sroka działającego na Placu Wilsona nr 16 z dopiskami: „Firma egzystuje od 1892 roku. Hurtowy skład win, wódek i likierów krajowych i zagranicznych. Wyroby tabaczne. Towary kolonialno – spożywcze i galanteryjne”.

Na wystawie znajduje się niezwykle ciekawa mapa administracyjno – komunikacyjna Powiatu Opatowskiego z roku 1948 z zaznaczeniem miejscowości letniskowych i wypoczynkowych. Szczególną uwagę zwraca niewielka enklawa Wólka Tarłowska położona na terenie Powiatu Iłżeckiego, ale administracyjnie podległa Powiatowi Opatowskiemu, gminie Julianów. Tak więc mieliśmy przed laty coś w rodzaju Gibraltaru z drogą eksterytorialną.

Opracował: A. Żychowski